Πλεχτά... γεμάτα παράδοση στον Ψηλορείτη

Σε μια ολόκληρη επαρχία, την επαρχία Αμαρίου, τρεις γυναίκες όλες κι όλες, η Νίτσα Λίτινα, η Μαίρη Αλεξάκη και η Χαρούλα Κλάδου έχουν ταυτίσει τη ζωή τους με... το βελονάκι και τα κρητικά παραδοσιακά πλεχτά. Αυτές οι Αμαριώτισσες είναι γνωστές για τις δημιουργίες τους με τις κλωστές και ίσως να είναι και λίγες ακόμη, όμως μένουν… κρυμμένες, ίσως και σκοπίμως, ενώ νέα κορίτσια με αυτή την χειροποίητη καλλιτεχνία δεν υπάρχουν γιατί τα ενδιαφέροντά τους «κατάπιαν», ο ωχαδελφισμός, οι βιομηχανίες και τα… κινέζικα!

Είναι τέτοιες οι αντιλήψεις που καθιερώθηκαν και στην περιοχή του μυθικού Ψηλορείτη, που(άκουσον-άκουσον!)όταν πριν δυο χρόνια περίπου στολίζονταν σπίτι νέου ζευγαριού, κάποιες… σύγχρονες κατέβασαν όλα τα παραδοσιακά αριστουργήματα που υπήρχαν σε κάθε γωνιά και τα αντικατέστησαν με της… μόδας της εποχής. Σύγχυση νεοελλήνων ή παντελής έλλειψη αυτοσεβασμού και κουλτούρας;

Εν πάση περιπτώσει! Η Χαρούλα Κλάδου δεν «μπερδεύεται» με όσα εύπλαστα και ανούσια επικράτησαν στους καιρούς μας και επιμένει στις αρχές που της κληροδότησε η ανωγειανή ρίζα της στον μικρό οικισμό του Άρδαχτου, εκεί που μετοίκησαν μετά το κάψιμο των Ανωγείων από τους Γερμανούς, κάμποσοι από τις μεγάλες οικογένειες, μεταξύ αυτών και οι Σταυρακάκηδες…

Μπλέχτηκε από κοριτσάκι με το βελονάκι και το πλεχτό, παρατηρώντας τη μάνα της Στέλλα και τις τρείς θείες της να κάνουν τα βάσανά τους αριστουργήματα με τις κλωστές και οι κόποι τους να απορροφούνται από τα σχέδια και τα κρούσσια στα ανωγειανά κεφαλομάντηλα και στις προίκες!

«ΔΕΝ ΠΟΥΛΑΩ ΤΟΝ ΚΟΠΟ ΜΟΥ…»

Και αν κάποιες στην Κρήτη δεν δίστασαν να θυσιάσουν για… λίγα δολάρια και ευρώ σήμερα, στη μετά τουρισμού εποχή χειροποίητες δημιουργίες-κειμήλια και συνεχίζουν, η κυρία Κλάδου με απόλυτο σεβασμό στην παραδοσιακή τέχνη και στους κόπους της αρνείται να ξεπουλήσει τις παρακαταθήκες της. «Δεν πούλησα ποτέ, δεν έγινα έμπορος της παράδοσής μας, δεν θα παραδώσω τους κόπους μου για μερικά ευρώ. Δεν το αντέχει η ψυχή μου!», θα πει καυτηριάζοντας τη θέση που πήρε σε ορισμένες Κρητικές η εμπορευματοποίηση των παραδόσεων και των αξιών μας…

Μένει, λοιπόν, «βράχος» σταθερός στα μηνύματα που έλαβε από την αυθεντική οικογένειά της και πορεύεται και όλα τα πλεχτά της προίκας που δημιουργεί, θα πάρουν θέση στα σπίτια των παιδιών της, «αύριο» των εγγονιών και των επόμενων γενεών και σε δώρα σε πρόσωπα που τρέφει φιλία και εκτίμηση

Γυρίζοντας στην… πρώτη γνωριμία της με το πλέξιμο, θα πει: «Με το βελονάκι πλέκω από κοριτσάκι, μαθήτρια της τρίτης τάξης του δημοτικού σχολείου στο χωριό. Έβλεπα από την ηλικία αυτή να πλέκουν η μάνα μου και οι θείες μου κι όταν άρχισα και εγώ και κάπου δυσκολευόμουν μου έδειχναν. Το βελονάκι και το πλεχτό δεν έφυγαν από τα χέρια μου σαράντα χρόνια, πλέκοντας δημιουργώ, είναι η ψυχοθεραπεία μου! Αν κάποιο πρόβλημα σε απασχολεί σου το παίρνουν το βελονάκι και οι κλωστές…»

ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΑΣ…

Κι αν η ίδια αρνείται επίμονα να υπαχθεί στα σύγχρονα μοντέλα της ιμιτασιόν παράδοσής, που όλα παράγονται μαζικά και χωρίς συναίσθημα και κόπο, νέες, δυστυχώς, την απαξιώνουν προκλητικά και στρέφονται στα έτοιμα των βιομηχανιών, αμφιβόλου ποιότητας. Γι αυτό, λοιπόν, επισημαίνει: «Αμφιβάλλω αν θα μπορέσουμε να διατηρήσουμε με όσα έχουν έλθει στις κοινωνίες, όσα αυθεντικά κληρονομήσαμε από τους παλαιούς μας. Δεν ξέρω, είναι σημάδια των καιρών; Οι νέες και στα χωριά, το λέω με θλίψη, δεν ασχολούνται. Στα καινούρια σπίτια μπαίνουν τα κινέζικα και όσα βγαίνουν από τις βιομηχανίες, και φεύγουν τα χειροποίητα που είναι η ιστορία και η παράδοσή μας. Και μπορεί σήμερα αυτά τα κειμήλια να απαξιώνονται, όμως θα έλθει ο καιρός που θα τα εκτιμήσουν…»

Και στην επαρχία Αμαρίου, που θεωρείται μια περιοχή που διατηρεί ακόμη τα παραδοσιακά της χαρακτηριστικά; «Υπάρχουν νέες», απαντά, «αλλά δεν πολυασχολούνται. Πού να πιάσουν κορίτσια 15 και 16 χρονών βελονάκι και να πλέξουν! Αν είχα κόρη θα την είχα μάθει, δεν την άφηνα. Αν δεν ευαισθητοποιηθούν οι νέες, φοβάμαι ότι όχι μόνο θα χάσουμε τις παραδόσεις μας αλλά και την ταυτότητά μας, κι αυτό είναι το πλέον ανησυχητικό…»

MadeinCreta