Τάκου τάκου οι αργαλειοί μας

Υφάντριες από την Κρήτη μάς δείχνουν την τέχνη τους και ειδικοί συζητούν με το κοινό. Η «Αποστολή Πηνελόπη Gandhi» (από τα ονόματα της πιστής συντρόφου του Οδυσσέα και του Ινδού ηγέτη) έχει στόχο να διασώσει μια παραδοσιακή ασχολία που γέννησε πανέμορφα έργα, βάζοντας στον ρόλο της δασκάλας λαϊκές, υπερήλικες πια γυναίκες 

Αυτή η αποστολή δεν είναι επικίνδυνη, αλλά ιερή. Εχει στόχο να διασώσει και να αναβιώσει την τέχνη της υφαντικής, να κινητοποιήσει δημιουργικά σε μια δύσκολη εποχή και ταυτόχρονα να εντείνει τη συλλογικότητα και την αίσθηση του ανήκειν. Πρόκειται για την «Αποστολή Πηνελόπη Gandhi. Η ιερή τέχνη της υφαντικής στην Κρήτη», μια καινοτόμο, εθελοντική, μη επιχορηγούμενη πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου των Ορέων της Κρήτης που τώρα απλώνει το νήμα της και στην Αθήνα.

Το όνομα της ομάδας ασφαλώς είναι συμβολικό. Η πιστή Πηνελόπη του ομηρικού έπους συνειδητά επέλεξε τη στάση της υφαίνοντας και ξεϋφαίνοντας στον αργαλειό της. Ο Γκάντι, ως μια ιδανική έκφραση της μη βίας, προέβαλλε την ιδέα της οικιακής παραγωγής και χειροτεχνίας. Ετσι, γίνεται μια αρχή για την ανάδειξη και επιστροφή στις τέχνες των χεριών και της ψυχής. «Να επιστρέψουμε στα παραδοτέα των προγόνων μας, στη γη, στις τέχνες και στις τεχνικές μας. Η μόνη αληθινή περιουσία μας και ο μόνος τρόπος για να μη μας κατακτούν, κατά συνέπεια να μην ελέγχουν τον νου, την καρδιά και το σώμα μας».

Ετσι, μέχρι τις 29 Δεκεμβρίου στο Μουσείο Μπενάκη (κεντρικό κτίριο) υφάντριες από διαφορετικές περιοχές της Κρήτης (από το Καστέλι Κισσάμου, το Ηράκλειο, τα Ανώγεια, την Αλικαρνασσό, τη Σητεία, την Ελούντα κ.λπ.) στήνουν επί τόπου τους αργαλειούς τους για να αναβιώσουν την «ανυφαντική» τέχνη, με αγάπη και σεβασμό στην παράδοση. Παράλληλα, κάθε Σάββατο απόγευμα και Κυριακή πρωί, μετά το τέλος της παρουσίασης, ακολουθούν 15λεπτη ομιλία ειδικών (παιδαγωγών, αρχαιολόγων, ιστορικών, εθνογράφων κ.λπ.) στο πλαίσιο του προγράμματος «Μικρές σπουδές του νήματος… νοήματος» και συζήτηση με το κοινό.

Είναι μια μοναδική ευκαιρία να βρούμε τον μίτο που ενώνει το παρελθόν με το μέλλον, να μάθουμε τα μυστικά μιας πανάρχαιης τέχνης πριν χαθεί. Πώς από το χωράφι και το καθαρό πρόβατο δημιουργούνται το νήμα, το βαμβάκι, το μαλλί, το μετάξι και το λινάρι, πώς τα βάφουν με χρώματα από τη φύση. Πώς υφαίνονται όλα τα υπέροχα σχέδια, με άνθη, φυτά, ζώα της υπαίθρου. «Να μας ορμηνέψουν για τον χρόνο που δεν είναι χρήμα, δεν μετριέται με εργατοώρες, αλλά είναι συθέμελα το είναι τους, η αναπνοή, η σκέψη, η μοίρα και το μοιρολόι, το τραγούδι μαζί με τη δόξα και τη δοξασία». Η «Αποστολή Πηνελόπη Gandhi» είναι μια ανοιχτή εθελοντική προσπάθεια με συντονίστρια την εμπνεύστριά της Βαρβάρα Τερζάκη-Παλλήκαρη. Υποστηρίζεται από προσωπικότητες που προέρχονται από διάφορους χώρους της επιστήμης και της τέχνης διεθνώς με επικεφαλής την Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, καθώς και από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Κέντρο Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, το Λύκειο Ελληνίδων Χανίων, το Ευρωπαϊκό Σχολείο κ.ά.

Δραστηριοποιείται εδώ και έναν χρόνο και έχει πολλαπλούς στόχους: να λειτουργήσουν 100 εργαστήρια σε σπίτια νέων γυναικών της Κρήτης που θα διδαχτούν από τις λαϊκές, υπερήλικες πλέον υφάντριες. Να γίνουν διδακτικές παρεμβάσεις στα σχολεία της Κρήτης. Να καταγραφούν και να βιντεοσκοπηθούν οι συναντήσεις με τις υφάντριες και τα έργα τους, που διατηρούνται ακόμη στις κασέλες των σπιτιών. Να δημοσιευτεί όλο αυτό το πολύτιμο υλικό που συλλέγεται. Και ακόμα, να αναπτυχθούν οικονομίες μικρής κλίμακας μέσω μιας προσωπικής ενασχόλησης και παραγωγής.

INFO: «Αποστολή Πηνελόπη Gandhi. Η ιερή τέχνη της υφαντικής στην Κρήτη», 2/11-29/12, Μουσείο Μπενάκη, (Κουμπάρη 1, τηλ. 2103671000). Ομιλίες κάθε Σάββατο (18.30) και Κυριακή (12.30). Πληροφορίες: www.benaki.gr και www.panoreon.gr



Π. Σπίνου
efsyn.gr