Το Ρέθυμνο «καλωσορίζει» τους πρόσφυγες του ’22

Καταγράφοντας τη διπλή εμπειρία της υποδοχής των προσφύγων του 1922, η έκθεση «Η Αττική και η Κρήτη υποδέχονται τους πρόσφυγες του ’22», που διοργάνωσε το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, ταξιδεύει στο Ρέθυμνο.

Η έκθεση, που πραγματοποιείται σε συνεργασία με τον Δήμο Ρεθύμνης, τον Σύλλογο Ρεθυμνίων Μικρασιατών και τον Σύλλογο Ρεθυμνίων Μικρασιατών «Ιωνία», εγκαινιάζεται στο Σπίτι Πολιτισμού, στο Ρέθυμνο, την Κυριακή 24 Νοεμβρίου, στις 8 το βράδυ, ενώ 2 ώρες πριν τα εγκαίνια, στις 6 το απόγευμα, θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση, με θέμα «Η ελληνική Μικρά Ασία μέσα στους αιώνες», που διοργανώνει ο Σύλλογος Ρεθυμνίων Μικρασιατών.

 

Αποτύπωση της προσφυγικής πραγματικότητας

Η αρχική έκθεση, με τίτλο «Η αττική γη υποδέχεται τους πρόσφυγες του ’22» είχε παρουσιαστεί το 2006, στον εκθεσιακό χώρο του Ιδρύματος της Βουλής, στην Αθήνα. Στην έκθεση στο Ρέθυμνο, κατά τη διάρκεια της οποίας θα πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, αποτυπώνονται οι πρώτες δύσκολες μέρες της νέας ζωής των προσφύγων, η καινούρια καθημερινότητά τους, καθώς και οι προσπάθειες για αποκατάσταση. Ξεκινώντας από το ιστορικό - πολιτικό πλαίσιο της εποχής, φωτίζονται πορτρέτα προσφύγων και προσωπικές ιστορίες προσφυγιάς, αλλά και ένταξης στις τοπικές κοινωνίες. Έγγραφα, φωτογραφίες και χάρτες ανασυνθέτουν την εικόνα της νέας πραγματικότητας, που διαμορφώθηκε στην Αττική και την Κρήτη με την άφιξη των προσφύγων, ενώ παρουσιάζεται και η δυναμική της μικρασιατικής παρουσίας στην κρητική κοινωνία.
 

Αποδοχή και αγροτική αποκατάσταση

Κατά τη διάρκεια του πρώτου διωγμού, στο Ρέθυμνο εγκαταστάθηκαν λίγες οικογένειες από την Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία. Οι πρώτοι πρόσφυγες, που έφθασαν τον Αύγουστο του 1922, προέρχονταν από τον υπό ρωσική κυριαρχία Πόντο. Μέχρι τον Οκτώβριο, 3.000 περίπου Έλληνες από τη Μικρά Ασία, αλλά και Αρμένιοι βρίσκονταν στην πόλη. Ο αριθμός ήταν πολύ μεγάλος για τη μικρή πόλη, όμως πολλοί Ρεθυμνιώτες τους συνέδραμαν, μαζί με φορείς της πόλης, όπως ο Σύλλογος Κυριών και το Λύκειο Ελληνίδων.

  Τα επόμενα χρόνια, η αύξηση του αριθμού των προσφύγων σε σχέση με το 1923 οφείλεται στην αγροτική αποκατάστασή τους έξω από την πόλη, όπου ιδρύθηκαν προσφυγικοί συνοικισμοί. Ιδρύθηκε, επίσης, η Νέα Μαγνησία Μυλοποτάμου. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Υγιεινής, Προνοίας και Αντιλήψεως, τον Δεκέμβριο του 1925, στον νομό Ρεθύμνου, ο «αστικός» πληθυσμός ανερχόταν σε 615 οικογένειες (2.352 άτομα) και ο «γεωργικός» σε 874 (3.173 άτομα). Οι πρόσφυγες, που εγκαταστάθηκαν στο Ρέθυμνο, προέρχονταν από την Παλαιά και Νέα Φώκαια, τη Σμύρνη, τον Τσεσμέ και άλλους οικισμούς της δυτικής Μικράς Ασίας.

Πλούσιο αρχειακό υλικό 

Τα τεκμήρια της έκθεσης προέρχονται από το πλούσιο αρχειακό υλικό φορέων, όπως οι προσφυγικοί σύλλογοι Ρεθύμνου, Ηρακλείου, Λασιθίου και Χανίων, η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρεθύμνης, η Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, τα ΓΑΚ Νομού Λασιθίου και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» στα Χανιά, καθώς και από ιδιωτικές συλλογές προσφύγων, απογόνων προσφύγων και μελετητών. Επίσης, η έκθεση εμπλουτίζεται με ντοκουμέντα από φορείς της Αθήνας, όπως η Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, το Μουσείο - Αρχείο ΕΡΤ, το Μουσείο Μπενάκη, το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, η ΧΕΝ και η Εστία Νέας Σμύρνης.

Πληροφορίες
Σπίτι Πολιτισμού: Βερνάρδου 12 - Παλιά Πόλη Ρεθύμνου, τηλ.: 28310 40150. Διάρκεια έκθεσης: 25 Νοεμβρίου - 27 Δεκεμβρίου. Ώρες λειτουργίας: καθημερινά: 9.00 - 13.30 και 18.00 - 21.00, Σαββατοκύριακο: 9.00 - 13.30. naftemporiki.gr